Dziesiątki milionów strat, ofiary śmiertelne i zabijana przyroda - trwa koszmar wypalania traw!

Z nastaniem przedwiośnia i wiosny strażacy częściej wzywani są do pożarów związanych z wypalaniem traw. Proceder, niestety, ciągle dość powszechnie wykorzystywany na wsi jest zabroniony prawem. Za niestosowanie się do przepisów grożą nie tylko sankcje karne i mandaty, rolnik przyłapany na wypalaniu może liczyć się z cofnięciem dopłat wypłacanych przez ARiMR. Mimo że od wielu lat szereg instytucji przestrzega przed wypalaniem traw, co roku znajdują się osoby, które lekceważąc te apele, za nic mają stwarzanie bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzi oraz zwierząt i niszczenie środowiska naturalnego.

Pozytywne skutki wypalania traw to mit. Wbrew obiegowej i niestety ciągle powszechnej opinii wypalanie nie powoduje bujniejszego odrostu traw. Nie poprawia też jakości gleby. Co więcej, w znacznym stopniu obniża wartość plonów. Po przejściu pożaru gleba staje się jałowa i potrzebuje nawet kilku lat, aby powrócić do stanu sprzed kataklizmu.

Pożar jest tragiczny w skutkach dla całego ekosystemu – zniszczona zostaje nie tylko warstwa życiodajnej próchnicy, giną również zwierzęta. Podpalanie traw bywa często przyczyną pożarów lasów i zabudowań gospodarczych, w których życie tracą także ludzie. 

Nieuwaga, nagła zmiana kierunku wiatru mogą spowodować pożar, którego opanowanie możliwe będzie jedynie przez jednostki straży pożarnej. Człowiek w starciu z żywiołem jakim jest ogień nie ma praktycznie żadnych szans!

- Zdarzenia te są w większości przypadków przyczyną umyślnych podpaleń. Do tego typu pożarów angażowane są bardzo duże ilości strażaków oraz sprzętu, a działania prowadzone są niejednokrotnie w trudno dostępnym, nieprzejezdnym terenie. Od początku roku do dnia 11 kwietnia jednostki straży pożarnej na terenie powiatu radomszczańskiego interweniowały przy pożarach już 99 razy z czego pożary na nieużytkowanych powierzchniach rolniczych stanowiły 25 zdarzeń, a pożary lasów 4 interwencji - wskazuje kapitan Marek Jeziorski z KP PSP w Radomsku.

I ta jednostka nie jest w tych statystykach odosobniona, nie ma powiatu w Łódzkiem, gdzie strażacy już przynajmniej kilkakrotnie w 2024 roku gasili pożary traw i nieużytków w swoich regionach. 

W 2023 roku w Polsce strażacy interweniowali łącznie 21 206 razy przy pożarach traw i nieużytków rolnych. W Łódzkiem takich akcji było 1335. Idąc dalej za statystykami, w 2023 roku w pożarach traw i nieużytków, odnotowano:

• Liczba ofiar śmiertelnych: 3
• Liczba osób rannych: 36
• Zużyto wody: 58 629 m³ (58 629 431 l)
• Powierzchnia: 5 774 ha (57,7 km²)
• Suma strat popożarowych: 68 992 900 PLN
• Średni czas trwania akcji: 56 min. i 36 s.
• Wyjazd do pożarów traw średnio co 10 min.

Ci, którzy mimo wszystko chcą ryzykować, muszą również liczyć się z konsekwencjami: 

1. O tym, że postępowanie takie jest niedozwolone mówi m.in. ustawa z dnia 1 września 2022 roku w ustawie o ochronie przyrody dodany został przepis Art. 130a. który mówi, że osoba, która usuwa roślinność przez wypalanie z gruntów rolnych, obszarów kolejowych, pasów przydrożnych, trzcinowisk lub szuwarów podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny do 30 000 złotych.
   
   Art. 130a. [Kara za wypalanie roślinności]
   pkt. 1. Kto usuwa roślinność przez wypalanie z gruntów rolnych, obszarów kolejowych, pasów przydrożnych, trzcinowisk lub szuwarów, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny do 30 000 złotych.


2. Art. 30 ust. 3 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. z 2017 r. Nr 12, poz. 59 z późn. zm.);
   
   „w lasach oraz na terenach śródleśnych, jak również w odległości do 100 m od granicy lasu, zabrania się działań i czynności mogących wywołać niebezpieczeństwo, a w szczególności:
   - rozniecenia ognia poza miejscami wyznaczonymi do tego celu przez właściciela lasu lub nadleśniczego, korzystania z otwartego płomienia, wypalania wierzchniej warstwy gleby i pozostałości roślinnych".


3. Za wykroczenia tego typu grożą surowe sankcje: Art. 82 ustawy z dnia 20 maja 1971r. Kodeksu wykroczeń (Dz. U. z 2018 r., poz. 618 z późn. zm.)
   
   – kara aresztu, nagany lub grzywny, której wysokość w myśl art. 24, § 1 może wynosić od 20 do 5000 zł. Art. 163. § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. z 2017r. poz. 2204 z późn. zm.) stanowi: „Kto sprowadza zdarzenie, które zagraża życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach, mające postać pożaru, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10".

Oprócz wspomnianych sankcji wypalającemu grożą również dotkliwe kary, które nakładać może Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. W walkę ze zjawiskiem wiosennego wypalania traw włączyła się Unia Europejska. Założenia polityki rolnej UE regulują między innymi zagadnienia ochrony środowiska w rolnictwie.

Jednym z narzędzi umożliwiających dokonywanie pozytywnych przemian w tym sektorze jest system dopłat bezpośrednich. Ta forma wsparcia unijnego, zobowiązuje użytkownika gruntów do utrzymania ziemi w dobrej kulturze rolnej - art. 2 ust 1 ustawy z dnia 18 grudnia 2003 r. o płatnościach bezpośrednich do gruntów (Dz. U. z 2004 r. Nr 6, poz. 40 ze zmianami).

Naruszenie zasad określonych w akcie wykonawczym do ustawy tj. rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 7 kwietnia 2004 r. w sprawie minimalnych wymagań utrzymywania gruntów rolnych w dobrej kulturze (Dz. U. nr 65, poz. 600 ze zmianami), między innymi poprzez wypalanie areałów rolnych (§3 ust. 2) skutkować powinno działaniami kompetentnych organów w zakresie ograniczenia lub cofnięcia tej formy pomocy finansowej. Podczas intensywnego prowadzenia prac rolnych na polach, także dochodzi do powstawania pożarów wskutek nieostrożności osób wykonujących te prace lub niesprawnego sprzętu technicznego